UNCTUARIUM

UNCTUARIUM

Caecilio Plinio, l. 2. Ep. 17. quod Iulio Polluci Α᾿λειπτήριον, aliis Elaeothesium, quarta fuit apud Veteres Gymnasii pars, in quo luctaturi vel alias exercitationes aut etiam balneas adituri, qui in Coryceo seu Apodyterio, parte tertia, vestes posuerant, ungebantur redungebanturque; Inprimis vero, qui ad luctam vel pancratium sese accingebant, (nam Pugilatoribus, Cursoribusque unctione non opus.) Hi itaque Alipterium ingressi ungebantur, atque ita uncti ad Conisterium seu partem quintam, transeuntes, pulvere conspergebantur sicque deinceps in exercitationes diversas diversi prodibant: donec, exercitationibus defuncti, ad Unctuarium revertebant, ibique a mediastinis et reunctoribus strigilibus ferreis detergebantur, qua de re vide supra, in voce Strigilis. Sed et detersi iterum diligentiores aliqui valetudinis aut delitiarum gratiâ ungebantur, et nonnumquam inuncti balnea ingrediebantur; postque egressi denuo ungebantur, modo simplicioleô, modo variis odoribus conditô, modo diapasmate, ad coercendos sudores, ut scribit Plinius, l. 12. c. 19. Adeo ut varia essent ungendi tempora: Interdum post balnea, quod Homeri temporibus iam observatum fuisse legimus, Odyss. γ. v. 466.

Αὐτὰρ ἐπεὶ λοῦσίν τε καὶ ἔχρισεν λίπ᾿ ἐλάιῳ,

Postquam lavit et pingui oleô unxit.

Vide quoque Odyss. δ. et ρ. Interdum quoque ante, sicuti refert Galenus, de valet. conserv. l. 6. Unde de Archimede apud Stobaeum legimus, Eum abaco incumbentem, et figuras quasdam ducentem â famulis vi abstractum ungi consuevisse, atque ipsum in corpore ita uncto figuras Mathematicas non raro designâsse. Atque in hac Gymnasiorum parte forte mansêre illi Ministri, qui victus quaerendi gratiâ servandis vestibus inservientes, Olearii nuncupabantur: quosque etiam in Asiae balneisadhibitos fuisse, perhibet Epiphanius, Haer. 30. Ungebantur verô. Aristotelis tempore, Athletae simplici oleô et aquâ mixtô, Problem. 5. ita enim interius penetrans oleum exsiccata membra magis humectat. Hippocrates vero, de Diaeta, l. 2. istiusmodi actiones minime permittit, ut corpora plus iustô incalescant; auctorque est Plinius, l. 15. c. 4. Graecos vitiorum omnium genitores oleum primos in Gymnasia invexisse: de quo Anacharsis quoque dicebat, insaniae esse pharmacum, quoniam eô peruncti Athletae insanirent. Butyrum, apud non nullas gentes Barbaras, quibus forte deerat oleum, in usu fuisse, idem testatur Plinius, l. 11. c. 41. extr. et post ipsum Galenus, de alim. fac. Etiam aliud misturae genus postea inventum est, ex oleo, pulvere et cera commixtum, quod Ceroma Plinio vocatur, qui eô Iuventutem Romanam, corpora exercendo, vires animorum dicit amisisse. Martialis, l. 4. Epigr. 19. v. 5.

Seu lentum ceroma teris.

Vide quoque l. 5. Epigr. 67. v. 3. et l. 7. Epigr. 31. v. 9. Quamquam dubium non est, quin apud Plinium, Senecam, D. Heronymum, Alios, Ceroma etiam locus, ubi ungebantur, vocatus sit, quem Unctuarium alias appellatum esse. diximus. Scribit idem Plinius, oleum in Gymnasiis condiri odoribus, sed vilissimis, consuevisse; quae omnia de unctionibus ante exercitationes adhibitis, intelligenda sunt: Cum post illas balneaque in finita prope variorum odoribus conditorum unguentorum genera tradantur usurpata, quae solilasciviae atque libidini inserviebant, ut Plutarchus, Erotic. indicat. Et hunc morem oleis odoratis utendi apud exteros quoque viguisse, notat Athenaeus. Dipnosoph. 5. ubi scribit, Antiochum Epiphanem apud Daphnem consuevisse, certaminis die, exhibere certantibus olea odorata, crocinum, amaracinum, telinum, irinum, et alia, quibus ungerentur corpora. Quô fine autem haec gymnastarum unctio fieret, diversa ab Auctoribus memoriae prodita sunt. Hippocrates, de Diaeta, l. 3. terrarum pulverem oleo admisceri solitum, scribit, ut suô frigore et siccitare olei aestum et humiditatem temperaret. Alexander, Problem. 119. l. 1. athletas ante exercitationem inungi ait consuevisse, ut membra emollita labores, sine rupturae periculo, sustinerent. Lucianus, ut corpora fortiora redderentur, luctatores pulvere sese conipergere solitos fuisse, opinatur. Plut. de primo frig. ad refrigeranda calefacta corpora et cohibendum sudorem, eum adhibitum iudicat. Mercurialis vero Lucianum secutus, usum potissimum pulveriseum fuisse iudicat, ne oleô manuslaberentur, sed facilius exercitatores sese comprehendere valerent, neque sudore diffluerent aut venticorpora aperta ingrederentur. Cui sententiae favet, quod ille ἀφἡ vocatus est, Maritial. l. 7. Epigr. 66. v. 5. flavoscit haphe. Unde et, si qui adv ersarios perunctos et sine pulvere certantes vincerent, maiori gloriâ digni habiti sunt, quemadmodum de Dioxippo legimus apud Plinium, l. 35. c. 11. et Dioreo, apud Pausaniam,

Eliac. qui proin Α᾿κονιτὶ nomen promeritus est, qua de re vide Horatium, l. 1. Ep. 1. Quae vero post balnea unctiones adhibebantur, fecerunt ne humiditas in balneis acquisita evanesceret, neve reseratis a balnei calore meatibus nativa caliditas exspiraret. Quamquam etiam aliqui delicatiores, voluptatis et lasciviae gratiâ, odoriferis unguentis aut siccis diapasmatis, ad comprimendum immoderatum sudorem, ut scribit Plinius, l. 13. c. 7. post balineas ungebantur: de quibus Martialis, l. 1. Epigr. 88. ad Fescenniam, v. 5.

Quid quod olet gravius mixtum diapasmate virus?

Coeterum, quomodo ungerentur, nihil certi definitum reperitur. Probabile tamen est, nonnullos, cum prius se ipsos fricâssent, manibus propriis hoc egisse, aut alterum ab altero vicisiim unctum, quod Lucianus in Gymnasiis scribit; licet etiam a servis Gymnastis atque Reunctoribus vocatis ungerentur: qui et ipsi prius fricantes, tandem universum corpus modo leniter, modo secus prementes, perungebant, et, prout temporis constitutio postulabat, alias tepidum, alias calidum, alias frigidum linimentum applicabant: Quae omnia plerumque fiebant in Unctuario. Qui nitrô et aphronitrô sese fricabant, ut meminit Cyprianus. l. 4. Ep. 7. Martialis, l. 14. id forte agebant, ut sordes corporis melius eluerent, atque exsiccarent. Vide Hier. Mercurialem, de Gymnasiis, l. 1. c. 8. Vossius similiter Unctionem hanc gymnasticam duplicem facit, unam ante exercitationem, quae ceromate fiebat; alteram, quae oleô fiebat magis pretiosô, variisque odoribus conditô, de Gymnastic. §. 12. Qui alias ungebant, Unctores servi erant, Plautus, Trinummô, Actu 2. Sc. 1. v. 22.

——— Ducitur familia tota

Vestispicae, Unctor, auri custos.

Antiq. Inscr. Aurelius. Eros. Unctor. Iidem Aliptae vocati, qui dominum lavantem ungebant. Seneca, Ep. 56. Cum in Alipten inertem et hâc plebeiâ unctione contentum incidi, audio crepitum illisae manus humeris. Cuiusmodi ministros Commodus Imperatore medio sustulisse legitur, apud Victorem Edit. A. Schotti. Instrumenta erant strigilis, lintea, guttus: item ampulla, ac lenticula. Ridet vero Alpitae munus egregie Epictetus apud Arrianum, l. 3. c. 26. Interim et peculiaris minister unguentis praefuit, qui premeret ac asservaret. Servius, ad l. 1. Aen. v. 697.

——— Ubi mollis Amaracus illum

Floribus et dulci aspirans complectitur umbrâ:

narrat, Amaracum puerum regium Unguentarium fuisse, qui casu lapsus dum ferret unguenta, maiorem ex confusione odorem creaverit. Quae cuncta Isidorus, in Origines suas transtulit, l. 4. c. penult. l. 17. c. 9. Horatius huiusmodi puerum alloquitur, l. 3. Od. 14. v. 17.

I pete unguentum puer et coronas,

Et cadum Marsi memorem duelli etc.

Laur. Pignorius, Comm. de Servis. Sed de his plura infra, ubi de Ungendi ritu: de Uncturario vero aliquid etiam supra diximus, ubi de balnearum cellis seu Oecis.